Hướng Dẫn Những Cách Chơi Chắn An Nam Chi Tiết Từ A Đến Z

Tổng quan về Chắn An Nam

Tất nhiên, đó là trò chơi bài được người Việt sáng tạo ra từ game Tổ Tôm, bao gồm chắn bí tứ (chơi 4 người) và chắn bí ngũ (chơi 5 người). Đây là trò chơi rất phổ biến ở các tỉnh phía Bắc như Hà Nội, Hà Tây, Bắc Ninh… Hiện nay chắn bí tứ là cách chơi được nhiều người ưa chuộng nhất, còn tôm tổ và bí ngũ thì nói chung không phải chỉ có người chơi mới chơi. Lý do chắn bí tứ trở nên phổ biến hơn là do lối chơi đơn giản hơn nhưng vẫn hấp dẫn.

Trước đây, để chơi Chắn, bạn phải mua bộ bài Tổ Tôm rồi loại bỏ một số quân bài vô dụng như lão, thang và các lá bài hàng nhất như nhất vạn, nhất văn, nhất sách. Tuy nhiên, hiện nay trên thị trường có bán sẵn bộ bài chắn gồm 100 lá bài, bao gồm:

• Hàng yêu (còn được gọi là Chi Chi) với 4 lá bài
• Hàng nhị (nhị vạn, nhị văn, nhị sách) với 4 lá bài
• Hàng tam (tam vạn, tam văn, tam sách) với 4 lá bài
• Hàng tứ (tứ vạn, tứ văn, tứ sách) với 4 lá bài
• Hàng ngũ (ngũ vạn, ngũ văn, ngũ sách) với 4 lá bài
• Hàng lục (lục vạn, lục văn, lục sách) với 4 lá bài
• Hàng thất (thất vạn, thất văn, thất sách) với 4 lá bài
• Hàng bát (bát vạn, bát văn, bát sách) với 4 lá bài
• Hàng cửu (cửu vạn, cửu văn, cửu sách) với 4 lá bài.

Để mô tả các hàng của một bộ bài, Chữ và hình ảnh của mỗi lá bài được sử dụng. Chữ bao gồm một chữ cái ở bên phải để biểu thị tên mặt hàng và một chữ cái ở bên trái để biểu thị chất lượng. Hình ảnh của mỗi lá bài mô tả các nhân vật, đồ vật dân gian, tạo cảm giác về xã hội thu nhỏ trong game. Để phân biệt các lá bài trong game, người chơi không chỉ nhìn vào hình ảnh trên khuôn mặt mà còn phải phân biệt dựa vào chữ cái. ở đầu mỗi lá bài.

Chữ ở bên phải hiển thị tên dòng:

Các chữ cái bên trái đại diện cho các chất sau:

Những người không quen với chữ Hán có thể dễ dàng nhận biết các lá bài trong khối có khẩu hiệu “nghìn ô vuông, đường chéo, sách gợn sóng” (nằm ở nửa dưới chữ). Khẩu hiệu này giúp việc phân biệt giữa các lá bài trở nên đơn giản và dễ dàng hơn đối với một số người chơi.

Những nguyên tắc chơi Chắn An Nam

Trò chơi Chắn có số lượng người chơi là 4 (nếu thiếu người thì có thể chơi 2 hoặc 3 người). Ban đầu 1 hoặc 2 người chơi sẽ chia ván bài thành 5 ván, mỗi ván bỏ 5 lá bài để bắt bài. Thông thường người chơi lớn tuổi nhất hoặc chủ bàn sẽ bắt trước bằng cách ghép 5 quân bài lẻ ở bất kỳ phần nào trên tay để tạo ra nọc độc.

Sau đó, người chia bài sẽ rút 1 lá bài từ phi tiêu và trả về một trong 4 lá bài còn lại. Số được tính từ trái qua phải theo thứ tự 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 tính từ nhà cái. Người thắng sẽ thắng ván bài vừa rút, sau đó nhà cái sẽ lấy bài theo thứ tự vòng bắt bài. Từ ván thứ 2, người phá bài ở ván trước sẽ thu bài và 2 nhà lân cận sẽ chia bài. Nếu ván bài hòa thì người chia bài sẽ là người ở dưới người chia bài ở ván trước.

Người chiến thắng là người thuận tay phải và không vi phạm luật lệ. Sau khi ù bài lên, người chơi phải xướng các điểm từ tay mình để tính điểm. Điểm sẽ được tính dựa trên chuyển động của người chơi chứ không phải số tiền trong tay.

Khi không đủ cước để xướng, người chơi chỉ nhận được điểm theo số cước đã công bố. v

Để xếp bài thành các tổ hợp khác nhau, người chơi phải sắp xếp chúng thành chắn, cạ, ba đầu hoặc quân lẻ.

• Chắn: Tổ hợp 2 quân bài giống hệt nhau về hàng và chất.
• Cạ: Tổ hợp 2 quân bài giống nhau về hàng nhưng khác về chất.
• Ba đầu: Tổ hợp 3 quân bài cùng hàng nhưng khác chất.
• Quân lẻ (què): Quân bài thừa ra từ chắn hoặc không ghép được với bất kỳ quân bài nào để tạo thành cạ.

Trong trò chơi này, người chơi phải vận dụng các kỹ thuật đánh bài, ăn bài, bốc nọc, chíu chỉ giữ lại một quân lẻ hoặc ba quân bài đầu tiên để đợi vòng chơi kết thúc và có thể ù. Có hai cách chờ ù, đó là chờ bạch thủ (khi tròn bài chỉ có đúng 5 chắn, 4 cạ và 1 quân lẻ) hoặc chờ ù rộng (khi chờ 3 quân hoặc bài đã có đủ 6 chắn và 1 quân lẻ). Trong lúc chờ ù lớn chỉ cần bốc quân cùng hàng với quân lẻ, trong khi chờ bài trắng phải cùng hàng và chất lượng như quân chờ.

Mỗi người chơi sẽ nhận được 19 lá bài trên tay, riêng người chơi sẽ nhận được 20 lá bài và là người đánh đầu tiên. Những người chơi tiếp theo sẽ nhận và ăn hoặc rút bài cho riêng mình nhưng vẫn giữ đủ 19 lá bài trên tay cho đến khi ù được.

Khi tất cả 19 lá bài trong tay được kết hợp với một cú chọc để tạo thành 10 tổ hợp khối và lá bài, bao gồm ít nhất 6 lá chắn, đó là một tiếng vang.

Lưu ý: Trong trò chơi chặn, không giống như phom, người chơi chỉ có thể ù khi có đồng xu rút ra từ nọc độc chứ không phải bằng quân bài đánh từ cửa trên trừ khi có. Các khái niệm về cửa trên và cửa dưới sẽ được giải thích sau.

Mỗi người chơi sẽ có hai cửa để ăn bài, bao gồm cửa chính bên phải và cửa trên bên trái. Trong trường hợp cằm, người chơi có thể ăn hoặc ù ở bất kỳ cửa nào.

Một số thuật ngữ cơ bản trong chơi chắn An Nam

• Cửa chì: là cửa của mình được ưu tiên ăn, cũng là nơi để đánh ra, mang tính chủ động. Cửa chì cũng là cửa được ưu tiên ù và được tính thứ tự từ trái sang phải.
• Cửa trên: là cửa chì của nhà trên cánh, chỉ được ăn khi nhà trên nhường hoặc đánh ra, mang tính bị động.
• Bài nọc: bao gồm 23 quân được dùng để bốc lên cửa chì khi không ăn được ở cửa trên. Lưu ý: quân bài ở đầu của nọc sẽ không được tính.
• Chíu: trường hợp ưu tiên khi lên bài có 3 quân giống nhau cả về hàng và chất, nếu xuất hiện quân thứ 4 dù là bốc nọc hay bạn chơi đánh ra vẫn có thể chíu ăn hoặc chíu ù. Lưu ý khi chíu ăn, phải trả cửa về vị trí mình đã chíu và phải hạ cả 4 quân xuống mặt. Trường hợp chíu quân của nhà trên cánh đánh ra thì vẫn đánh vào cửa chì của mình bình thường.
• Chíu ù: giống như chíu nhưng quân chíu cũng là quân để ù.
• Ăn bòn: trên bài có sẵn 1 chắn hạ xuống, được ăn thành 2 chắn giống nhau.
• Ù bòn: giống như ăn bòn nhưng quân ăn bòn cũng là quân để ù.
• Thiên khai: trên bài có sẵn 4 quân giống nhau cả về hàng và chất.

Những lỗi phạt khi chơi Chắn An Nam

Lỗi trái vỉ: Khi ù không được tính điểm

Khi đánh bài, theo luật, bạn phải đặt lá bài trên tay lên trên lá bài ăn. Ngược lại, nếu đặt quân thắng lên trên quân bài ẩn là sai sót và bị coi là vi phạm luật chơi tốt, gọi là phạm lỗi.

Thông thường, người chơi bị phát hiện vi phạm quy định này sẽ bị cảnh cáo hoặc phạt tiền nhưng có thể tiếp tục chơi và đánh tiếp cho đến hết ván bài và vẫn có thể bị ù nếu toàn bộ bộ bài trùng nhau.

Lỗi treo tranh: khi ù sẽ không được tính điểm

Chậm trễ trong việc hạ quân xuống mặt sau khi chíu, dẫn đến thiếu các bộ phận cần thiết và sai sót.

Ví dụ: khi rút được 3 quân cửu vạn, người chơi trì hoãn việc đưa xu xuống mặt sau khi đếm ngược, chỉ hạ một quân cửu vạn xuống để ăn bình thường thay vì tháo 3 quân cửu vạn được yêu cầu. Điều này dẫn đến phạm lỗi và không có điểm.

Khi ăn quân, nếu hạ chắn xuống ăn mà lại hạ cạ thì đây là lỗi treo tranh.

Ví dụ: Nếu có chắn tứ văn và 1 quân tứ sách, khi bốc lên quân tứ văn, nếu hạ tứ sách xuống ăn thì sẽ bị phạm lỗi treo tranh. Thay vào đó, cần hạ tứ văn xuống ăn, sau đó ghép tứ văn và tứ sách thành 1 cạ trên tay.

Các lỗi bắt báo phải đền làng

• Nếu trước khi ăn, có một quân bài tạo thành chắn mà không ăn, sau đó lại ăn quân đó để tạo chắn hoặc cạ hoặc đánh quân đó, thì đó là lỗi bỏ ăn chắn.
• Nếu bỏ qua việc ăn cạ một quân bài nào đó, sau đó lại ăn cạ quân đó hoặc quân bài cùng hàng với nó, thì đó là lỗi ăn chọn cạ.
• Nếu đánh bỏ cả chắn đi, thì đó là lỗi đánh cả chắn.
• Nếu đánh bỏ một quân bài, sau đó lại ăn chắn đúng quân đó hoặc sau đó dùng quân đó ăn cạ, thì đó là lỗi xé chắn.
• Nếu tách một chắn bài xuống để ăn cạ, sau đó lại ăn, ù hoặc đánh đi với quân bài còn lại, thì đó là lỗi tách chắn ăn cạ.
• Nếu ăn một chắn bài, sau đó lại xé chắn đó và đánh đi, thì đó là lỗi ăn chắn xé chắn.
• Nếu đánh bỏ cả một cạ, sau đó lại ăn cạ khác và ngược lại, thì đó là lỗi ăn cạ đánh cạ.
• Nếu đánh 1 quân cạ bất kỳ và sau đó xé quân cạ đó và ăn cạ khác thì đó là lỗi xé cạ ăn cạ.
• Nếu tách 1 cạ ra và ăn cạ khác, sau đó lại ăn hoặc ù hoặc đánh đi với quân còn lại, thì đó là lỗi tách cạ ăn cạ. Ví dụ: Nếu có cạ nhị sách, nhị vạn và bốc lên nhị văn, hạ nhị sách xuống để ăn, sau đó bốc tiếp lên nhị văn hoặc nhị vạn và hạ nốt nhị vạn xuống để ăn hoặc ù hoặc đánh đi với quân còn lại.

Những lỗi trên sẽ bị báo và người chơi sẽ tạm dừng chơi đến hết ván và phải đền làng theo cước người ù ván đó. Nếu ván bài hòa thì không có mất gì. (Các lỗi này thường xảy ra do nhâm lẫn hoặc sơ ý).

• Nếu đã chờ ù thì không được ăn cạ để đổi chờ. Đây là lỗi ăn cạ đổi chờ, tuy nhiên có thể áp dụng theo quy định của từng địa phương.
• Nếu hạ bài xuống ù mà không đủ yếu tố cần thiết để ù như thiếu chắn, bài vẫn què, hoặc ù không đúng quân chờ thì đó là lỗi ù láo hay ù phá bài.
• Nếu chờ ù chi khi trên bài đã có đủ 6 chắn trở lên, hoặc lên bài chờ chi rộng mà không đổi chờ được, khi ù sẽ bị báo là lỗi ù chi rộng. Tuy nhiên, nếu chi lên ngay thì vẫn được ù.
• Lỗi quên ù: Khi lên cây ù mà quên không ù khi đã bốc nọc cây tiếp theo, sẽ không được ù nữa. Nếu cố tình ù thì sẽ bị báo và đền tám đỏ 2 lèo.
• Lỗi xướng không đúng: Xướng sai hoặc không đúng với cước có trên bài. Lỗi này sẽ đền làng tương ứng với cước đã xướng.

Nếu khi chơi một nhà bị bắt báo và sau đó người ù lại xướng sai, sẽ phải đền cho hai nhà chơi còn lại. Người bị báo đền theo bài ù, còn người xướng sai đền theo cước xướng.

Cước sắc trong chơi chắn An Nam

Khi chơi Chắn, nếu có điểm đặc biệt trong trò chơi ù sẽ được tính thêm điểm, gọi là “Cước”. Việc ghi nhớ các cước bên dưới là rất quan trọng để biết cách bấm chuông cuối khối, đặc biệt đối với những người mới tập chơi.

Tại Chắn An Nam, cước áp dụng bao gồm:

• Xuông: ù rộng và không có cước sắc nào. Nếu ù loại này xảy ra, người chơi có thể hạ bài mà không cần xướng. Trong Chắn An Nam, cước này đã được đặt sẵn.
• Thông: ù tiếp theo sau khi đã có ù trong ván liền trước. (Trong trường hợp ván trước đã treo tranh, trái vỉ vẫn có thể được xướng thông, nhưng khi báo ù thì không được xướng)
• Chì: ù ở cửa chì của chính mình.
• Thiên ù: ù khi lên bài đủ 10 tổ hợp chắn, cạ và có ít nhất 6 chắn. Trường hợp này chỉ áp dụng cho người chơi nào có cái.
• Địa ù: ù quân bài nọc đầu tiên hoặc chíu địa ù quân bài của người chơi khác khi chưa bốc nọc. (nhiều nơi chỉ áp dụng cho vòng đầu tiên)
• Tôm: trên bài ù có bộ ba: tam vạn, tam sách, thất văn. (tối đa có 4 tôm)
• Lèo: trên bài ù có bộ ba: cửu vạn, bát sách, chi chi. (tối đa có 4 lèo)
• Bạch định: bài ù toàn quân đen.
• Tám đỏ: bài ù có đúng 8 quân đỏ.
• Kính tứ chi: bài ù có 4 con chi chi đỏ và các quân bài còn lại đều là quân đen. (trong trường hợp này, khi ù được kèm với các dịch như chíu, thiên khai, ăn bòn)
• Tháp thành: Khi đánh bài, người chơi ù được đủ 10 chắn.
• Thiên khai: Người chơi ù khi lên bài, phải có sẵn ít nhất 4 quân giống nhau.
• Ăn bòn: Khi đánh bài, nếu người chơi ù có 1 chắn bất kỳ và hạ xuống được 2 chắn giống nhau thì được gọi là ăn bòn.
• Ù bòn: Nếu cây ù cũng chính là cây ăn bòn thì được gọi là ù bòn.
• Có chíu: Người chơi ù có ít nhất 1 quân chíu.
• Chíu ù: Nếu cây ù cũng chính là cây chíu thì được gọi là chíu ù.
• Bạch thủ ù chi: Ù với bài bạch thủ và cây chi chi. (Trong chơi online được gọi là bạch thủ chi)
• Hoa rơi cửa Phật: Ù với chì bạch thủ quân nhị vạn và trên tay có chắn ngũ vạn khi trên chiếu. Xướng cước này thì không được xướng cước chì, bạch thủ nữa.
• Cá lội sân đình: Ù với chì bạch thủ quân bát vạn và trên tay có chắn ngũ vạn khi trên chiếu. Xướng cước này cũng không được xướng cước chì, bạch thủ nữa.

Khi chơi game Chắn, chúng tôi đã tìm hiểu các luật chơi phổ biến từ các vùng miền khác và chọn ra những luật chơi phổ biến nhất để áp dụng cho mọi người. Tuy nhiên, các luật chơi sau đây không được hỗ trợ trong Chắn An Nam:

• Nhà lầu xe hơi hoa rơi cửa Phật: Ù với chì bạch thủ nhị vạn (hoa đào) và trên tay có chắn ngũ vạn (nhà lầu) và chắn tứ vạn (hình cái xe).
• Ngư ông bắt cá: Ù với chì bạch thủ bát vạn (cá) và trên tay có chắn chi chi (ngư ông) và chắn ngũ sách (thuyền).
• Cá vọt mạn thuyền: (Dưới chiếu có ngũ thuyền, ù chì bạch thủ bát cá)
• Cuốc đất trồng hoa: (Dưới chiếu có lục vạn (cầm cuốc), ù chì bạch thủ nhị hoa đào).

Cách tính chắn An Nam

Theo thông tin tổng hợp từ ee88pro.fans thì mỗi cước ở Chắn An Nam sẽ tương ứng với một số “điểm” và một số “dịch”. Khi bạn đoán đúng, hệ thống sẽ tính tổng số điểm dựa trên số lần cước, sau đó nhân tổng số đó với số lần đặt cược để tính ra mỗi người thua sẽ phải trả bao nhiêu điểm khi bấm chuông. Một cách đơn giản để nhớ rằng đối với tải có điểm lớn hơn 3, “dịch = điểm – 3” và đối với các cước có điểm nhỏ hơn hoặc bằng 3, “dịch = điểm – 2”.

Việc nắm vững ký hiệu và dịch thuật sẽ giúp ích cho bạn rất nhiều khi chơi Chắn An Nam, đặc biệt là ở chế độ chơi “Ù 4-11” dành cho người chơi có kinh nghiệm và quen thuộc với hệ thống. Khi chọn chế độ này, còi phải có ít nhất 4 điểm, nếu không thiếu 4 điểm sẽ bị phạt 11 điểm cho tất cả người chơi trong làng. Nếu không được 4 điểm và ù vẫn tiếp tục, bạn có thể chọn Không Ù để tránh bị tính phí và ngừng ù.

Cách tính điểm tổng như sau:

• Nếu chỉ xướng 1 cước thì điểm tổng sẽ bằng Điểm của cước đó.
• Nếu xướng nhiều cước thì điểm tổng sẽ bằng Điểm của cước có điểm cao nhất + tổng số Dịch của các cước còn lại.

Ví dụ: Chíu Ù, Bạch thủ, 2 Tôm, Lèo.

• Điểm tổng = Điểm của cước cao nhất (Lèo: 5đ) + Dịch của Chíu Ù (1) + 2 x Dịch của Tôm (1) + Dịch của Bạch thủ (1) = 9 điểm.

Chú ý, những trường hợp sau được tính thêm điểm Gà:

Gà: Nếu chơi Gà, điểm tổng sẽ được cộng thêm với số gà * số điểm cho mỗi gà (thông thường là 5 điểm).

Những cước sau được tính Gà:

• “Ù bòn bạch thủ” hoặc “ù bòn bạch thủ chi”
• Thập thành
• Kính tứ chi
• “Bạch định” hoặc “bạch định tôm” (tùy chọn)
• “Tám đỏ” hoặc “Tám đỏ có lèo” (tùy chọn)
• Bạch thủ chi (có hoặc không có gà, tùy chọn)
• “Chì bạch thủ” (2 gà hoặc 1 gà, tùy chọn).

Thông thường Chắn An Nam được cấu hình bàn chơi mặc định ở chế độ: Ù 1 gà, 1 gà, Bạch Thu 1 gà. Tuy nhiên, người chơi có thể thay đổi cách bố trí bàn chơi theo số lượng gà mái nếu sở hữu bàn chơi. Chi tiết về các chế độ chơi có thể được tìm thấy tại liên kết sau.

Ví dụ: Nếu chơi cước Chì bạch thủ chi, Tám đỏ và có 2 Lèo. Số gà sẽ bằng Tám đỏ + Chì bạch thủ + Bạch thủ chi, tức là 3 gà. Điểm tổng sẽ được tính bằng cách chọn cước có điểm cao nhất (Tám đỏ: 8) và cộng thêm số điểm Dịch của Chì bạch thủ (1) và Bạch thủ chi (3), cộng với số điểm Dịch của 2 Lèo (2), và cuối cùng cộng thêm điểm Gà (5 x 3 = 15 điểm) để tính toán tổng điểm, tức là 31 điểm. (Lưu ý, đây là cách tính với chế độ thông thường về số gà).

Bài viết là tổng hợp những thông tin về cách chơi chắn An Nam để bạn tham khảo và có thêm nhiều thông tin hữu ích về các kiểu chơi bài truyền thống của Việt Nam.